Een korte voorgeschiedenis: de geplande keerlus langs de Gitschotellei, Drakenhoflaan, Boekenberglei en Cruyslei ter hoogte van de Sint-Jozefkerk in Deurne-Zuid maakte deel uit van de nieuwe mobiliteitsvisie van De Lijn en de Stad Antwerpen, die vanaf 2020 (gedeeltelijk) werd uitgerold. In die visie werd het hele tram- en busnet rond Antwerpen hertekend. Uiteindelijk werd dit voorstel voor een nieuw Antwerps tramplan afgevoerd en voorlopig is er nog geen zicht op een nieuw plan.

Op deze pagina

• Het nieuwe tramnet en het concept basisbereikbaarheid
• Oorspronkelijk voorstel tramplan basisbereikbaarheid (2021)
• Nieuw voorstel tramplan basisbereikbaarheid (2022)
• Huidige stand van zaken

Het nieuwe tramnet en het concept basisbereikbaarheid

De focus van bovenvermeld plan ligt op basisbereikbaarheid. Concreet houdt dit in: kortere lijnen, meer overstappen en de verwachting dat reizigers het eerste en laatste gedeelte van hun traject op eigen kracht afleggen, bijvoorbeeld te voet, met de fiets, een step of met een (deel)wagen. Dit heet combimobiliteit. Meer lezen over basisbereikbaarheid en combimobiliteit? Klik hier.

Belangrijk: De Lijn moet dit plan budgetneutraal uitvoeren. Er wordt dus geen extra geld voorzien. Concreet betekent dit dat waar er een lijn of een halte bijkomt, er elders een verdwijnt. Zo verdwijnen verschillende tram- en buslijnen of worden deze ingekort. Het resultaat is geen uitbreiding, maar een inkrimping van het aanbod. Het aanbod is gefocust op de stadskern en grote attractiepolen. Hier lees je er meer over.

Eind 2022 verdween het "nieuwe" Antwerpse tramplan, na een zoveelste wijziging, opnieuw in de koelkast. De Vervoerregioraad Antwerpen besliste dat de trams hun vertrouwde traject blijven rijden. Er zouden geen tramlijnen geschrapt of ingekort worden. Sindsdien zijn er geen concrete plannen meer om (op korte termijn) wijzigingen uit te voeren aan het Antwerpse tramnet. Waarom men dan nog steeds vasthoudt aan een kostelijke en onnodige keerlus, kunnen wij alvast niet begrijpen.

Oorspronkelijk voorstel tramplan basisbereikbaarheid (2021)

In 2021 werd het eerste voorstel voor de hertekening van het Antwerpse tramnet voorgesteld. Het plan combineerde sneltrams (M-lijnen) en stadstrams (T-lijnen), met een frequentie van respectievelijk elke 6 à 7 minuten en elke 10 minuten.

Een opvallend onderdeel van dit plan was de nieuwe terminus aan de Boekenberglei. Daar zou een keerlus gebouwd worden, terwijl er al bestaande keerlussen aanwezig zijn in de buurt, zoals keerlus Eksterlaar, keerlus Silsburg en keerlus Wim Saerensplein.

De bestaande keerlus Eksterlaar en keerlus Wim Saerensplein werden echter helemaal niet benut in dit plan. Ook keerlus Silsburg werd onderbenut aangezien er maar een lijn zou keren terwijl er ruimte is voor twee lijnen. Men liet dus na om bestaande infrastructuur te gebruiken teneinde het prestigeproject van de nieuwe keerlus toch maar een bestaansreden te geven.

Aan de nieuwe keerlus Boekenberglei zouden tramlijn M2 (vanuit het noorden) en tramlijn T10 (vanuit de stad) keren. Een dubbel perron werd voorzien zodat deze halte als terminus zou kunnen dienen voor beide tramlijnen.

Verder zien we ook het verdwijnen van tramlijn 24 (T13 in het plan) die zou worden ingekort tot keerlus Stenenbrug.

Het oorspronkelijke voorstel van het tramplan "Basisbereikbaarheid"

Ook voor het tramverkeer in de Cruyslei had het originele plan een bijzonder grote impact. Er zouden namelijk drie tramlijnen door de straat rijden! Om die reden werden beide sporen in de Cruyslei behouden. Tramlijn M9 (huidige tramlijn 9) zou immers in beide richtingen door de Cruyslei rijden. Dit is tevens de kortste route om af te leggen voor deze tramlijn. Met de voorgestelde frequenties zou er elke 1,5 minuut een tram door deze straat rijden. 

Detailplan van de nieuwe keerlus.

Na veel protest vanuit heel Antwerpen werd besloten om dit plan niet in uitvoering te brengen en een nieuw voorstel uit te werken.

Nieuw voorstel tramplan basisbereikbaarheid (2022)

Begin 2022 werd er een nieuw tramplan gelanceerd dat verderging op het concept basisbereikbaarheid.

In dit plan werd de nieuwe keerlus Boekenberglei enkel nog gebruikt om tramlijn T10 (huidige lijn 4) te laten keren. Desondanks werd de halte ter hoogte van de Sint-Jozefkerk nog steeds voorzien van een dubbel perron.

Net zoals in het eerdere plan, bleven ook nu de bestaande keerlussen aan het Wim Saerensplein en aan Eksterlaar onbenut.

Ook keerlus Silsburg werd opnieuw slechts gebruikt voor één (trage) tramlijn, terwijl er twee lijnen kunnen keren. Meer nog, T13 zou ingekort worden tot keerlus Stenenbrug met de uitrol van het premetronetwerk, waardoor keerlus Silsburg ook volledig beschikbaar zou worden. Keerlus Silsburg zou dus prima kunnen dienen om T10 te laten draaien. De halte aan keerlus Silsburg wordt nu al intensief gebruikt. Desalniettemin besluiten De Lijn en Stad Antwerpen dus om miljoenen te investeren in een nieuwe keerlus op slechts 2 kilometer van de bestaande Silsburg-keerlus!

Ook is het interessant om op te merken dat er in dit plan een Noord-Zuidverbinding voor Deurne werd gecreëerd zonder een keerlus te gebruiken. Later zal De Lijn claimen dat de nieuwe keerlus ter hoogte van de Boekenberglei noodzakelijk is voor een Noord-Zuidverbinding, terwijl hun eigen plan uit het verleden dit dus tegenspreekt...

Het nieuwe voorstel van het tramplan "basisbereikbaarheid".

Overzicht van alle keerlussen (incl. de geplande keerlus) in de buurt van de Boekenberglei. T13 zou op termijn ingekort worden tot keerlus Stenenbrug

Vanzelfsprekend dient er tegemoet gekomen te worden aan de noden van de Cruyslei-bewoners wat betreft de verkeersdensiteit, de onaangepaste tramhaltes en de gevaarlijke situaties voor zachte weggebruikers.

Hoewel er tegenover het oorspronkelijke tramplan een tramlijn minder door de Cruyslei zal rijden, is het nog steeds niet ondenkbaar dat er in de toekomst alsnog twee tramlijnen door de Cruyslei zouden rijden. Immers worden beide sporen in de Cruyslei behouden.

Het omrijden van lijn M9 via de Gitschotellei-Drakenhoflaan-Boekenberglei i.p.v. via de Cruyslei, zorgt namelijk voor een extra 250 meter per rit, oftewel zo'n 7500 km per jaar. De kosten van die omleiding worden geschat op zo'n €50.000 à €100.000 per jaar. We achten de kans daarom bestaand dat De Lijn, eenmaal de nieuwe keerlus er ligt, dan ook zal besluiten om alsnog via de Cruyslei te rijden, gelet op de besparing die hiermee gepaard gaat.

Huidige stand van zaken

Het nieuwe Antwerps tramplan verdween eind 2022 opnieuw in de koelkast. De Vervoerregioraad Antwerpen besliste dat de trams hun vertrouwde traject blijven rijden, zie ook dit artikel: https://www.gva.be/cnt/dmf20220929_94734883. Er zouden geen tramlijnen geschrapt of ingekort worden.

Desondanks duwen Stad en De Lijn het keerlusdossier verder door. Zou men niet beter wachten met investeren in nieuwe infrastructuur totdat er een gedragen en toekomstbestendig tramplan is afgeklopt?

Waarom zorgt de nieuwe keerlus voor minder openbaar vervoer? (op pagina: de nieuwe keerlus)

Door de nieuwe keerlus wordt tramlijn 4 permanent ingekort tot aan de Sint-Jozefkerk. De nieuwe eindhalte aldaar bedient dus minder mensen terwijl de wijk rond Eksterlaar net enorm uitbreidt (nieuwbouwprojecten). Tevens zal lijn 24 op termijn waarschijnlijk worden ingekort, zodat ook deze lijn de wijk rond Eksterlaar niet meer bedient (heraanleg Turnhoutsebaan, opening premetronetwerk).

Daarnaast is het zo dat er al jaren een afbouw bezig is van het openbaar vervoersaanbod in onze buurt. De volgende lijnen zijn ondertussen verdwenen:

• Buslijn 244
• Buslijn 31
• Buslijn 33
• Tramlijn 4

De verschraling van het openbaar vervoersaanbod in Deurne-Zuid getoond d.m.v. het bus- en tramnet in 2012 en in 2025.
Onze dank aan Erik Heylen (lid TreinTramBus) die ons de nodige informatie over het bus- en tramnet bezorgde.